Yöresel Yemek ve Yemişlerimiz

Yozgat Yerköy Hacıuşağı Köyü

ALIÇ: Ekşimuşmula, Barutağacı ve Yemişen olarakta bilinir. Meyveli ve çiçekli bir ağaçtır . Süs bitkisi olarakta kullanılır. Alıç Türkiye' de taşlık yerlerdeki çalılıklar içinde yada ormanlarda kendiliğinden yetişir. İçerisinde flavonoid (flavonlar) bileşikleri bulunur. Meyveleri kırmızı renklidir . Meyveleri olgunlaştığında kırmızı ve sarımsı bir renk alır.

ARABAŞI ÇORBASI

Malzemeler
* 7 su bardağı su
* 1 su bardağı un,Tuz
Çorba için:

* l küçük tavuk (veya iki tavuğun göğüs eti,veya tercihen hindi)
* I çorba kaşığı Sana
* 12 kaşık kırmızı biber (arzuya göre acılı olabilir)
* 12 kaşık salça
* 6 su bardağı su
* 1 çorba kaşığı un
*1 limon

Hamurun Yapılışı:
1. 5 su bardağı suyu,tuz ilave ederek,kaynatın.
2. Kalan su ile unu bulamaç haline getirin; tel süzgeçten geçirin.Kaynayan suya hızlı hızlı karıştırak ilave edin.
3. Sürekli karıştırarak,muhallebi kıvamında pişirin.
4. Yaklaşık iki parmak kalınlığında bir tepsiye boşaltıp soğutun; soğuyunca buzdolabına kaldırın.
5. Çorbanın yanında servis yapmak için, baklava şeklinde kesin.
Çorbanın Yapılısı:

1. Bir tencereye su koyarak,tavuk,l kaşık salça ve kırmızı biberi katıp kaynatın.
2. Etleri yumuşayınca, parmak büyüklüğünde parçalar halinde didikleyın.
3. Ayrı bir tencerede.Sana ile unu karıştırarak rengi fazla değişmeden kavurun.Bu meyanenin içine salçanın ve kırmızı biberin geri kalanını ekleyip 3-4 dakika karıştırın.
4. Bu karışımı,sıcak tavuk suyuna karıştırarak ilave edin.
5. Didilmiş tavuk etlerini ekleyin, kaynatın.
6. Yanında hamuru ve bol limon ile servis yapın.

PÜF NOKTASI:

Servis sırasında,çorbanın hamurlarının üzerini hafifçe örtecek kadar kızgın yağ dökülürse,daha parlak olacaktır.

KAVURGA:

Buğday, mısır vb. tahılların kuru yemiş gibi yenilmek için ateşte kavrulmuşu.

HEDİK: 1. Haşlanmış buğday, bulgur, mısır, nohut vb. şeyleden kaynatılarak yapılan yemiş.

HİNGEL YOZGAT YÖRESEL

HİNGEL

Malzemeler
Hamur için:

1 su bardağı su
1 tatlı kaşığı tuz
alabildiği kadar un
İçi için :
4-5 adet orta boy patates
2 çorba kaşığı sıvıyağ
2 tatlı kaşığı pulbiber
Süslemek için:
2 çorba kaşığı tereyağ
1 tatlı kaşığı pulbiber
Yapılışı
Unu derin bir kaba, ortası boş kalacak biçimde eleyin. Tuzu koyup, yavaş yavaş suyu ilave edin. Hamuru kulak memesi yumuşaklığına gelene kadar yoğurun. Dinlenmeye bırakın. Patatesleri haşlayıp, kabuklarını soyun. Pulbiberle birlikte 2 çorba kaşığı sıvıyağda kavurun. Hamuru mantı hamuru açar gibi genişçe açın. Yukardan aşağı ve soldan sağa şekilde küçük kare parçalar olacak şekilde hamuru kesin (büyük mantı
gibi).
Patatesli harçtan alıp, hamurların ortasına yerleştirin. Hamur parçalarını üçgen olarak birleştirin. Kaynar suya atıp haşlayın. Daha sonra süzgeçten geçirin. Bu arada ayrı bir yerde tereyağını eritip, pulbiberi yakın. Hingel’in üzerine gezdirip servis yapın.

KESME HAMUR ÇORBASI
Malzemeler:

1 su bardağı yeşil mercimek
1 paket erişte (ev yapımı varsa daha iyi olur)
2 yemek kaşığı tereyeğı
1 tatlı kaşığı biber salçası
Nane, pul biber
Su

Yapılışı:

Mercimekler seçilip yıkanır.
Bir tencereye konup, su eklenip haşlanır.
İçerisine erişteler ve tuz eklenip haşlamaya devam edilir.
Suyu az ise biraz daha kaynamış su eklenir.
Bir tavaya tereyağı koyup kızdırılır.
İçerisine salça, nane ve pul biber eklenip karıştırılıp ocaktan alınır.
Yemeğin üzerine eklenip biraz daha pişirilir.
Afiyet olsun….

MADIMAK

Malzemesi :

• 1.5 kg. Madımak • Bir kase yoğurt • 150 gr.Pastırma • Bir-iki diş sarımsak • Tuz,biber,yağ,salça
1.5 kg. madımak temizlendikten sonra satırla kıyılarak iyice küçültülür. Bir tencereye yağ,salça,pastırma konularak kavrulur. Kıyılan madımak üzerine ilave edilir. 15 dakika pişirildikten sonra servis yapılır. Sarmısaklanmış yoğurt isteğe göre sos olarak kullanılır.

MERCİMEK KÖFTESİ TARİFİ

MALZEMELER

1 su bardağı kırmızı mercimek
...1,5 su bardağı ince bulgur
2 adet kuru soğan
1 tatlı kaşığı domates salçası
1`er tatlı kaşığı karabiber, pul biber, kimyon, yenibahar, nane (baharatları damak tadınıza göre ayarlayabilirsiniz)
2 yemek kaşığı tereyağı
2 yemek kaşığı zeytinyağı
1 demet maydanoz
3-4 dal yeşil soğan
Servis etmek için: İstediğiniz çeşitte yeşillikler,
TARİF

Mercimeği yıkayıp 5-6 bardak su ilavesi ile dağılana kadar pişirin. Mercimeğin suyu kalmamışsa su ilave edin. Bulguru, köfteyi yoğuracağınız geniş bir kaba ya da yoğurmaya uygun bir tepsiye alın.

Mercimeği suyu ile beraber bulgurun üzerine dökün. Bulgurun şişmesi için üzerine bir tepsi ile kapatıp 10 -15 dakika kadar bekleyin. Bu arada suyun az gelebileceği ihtimaline karşı hazırda sıcak s
sudan azar azar ekleyerek karıştırın.

Daha sonra bulgur ve mercimek karışımına tüm köfte malzemelerini ekleyip malzemeler karışana kadar yoğurun.

Köftelerden ceviz büyüklüğünde parçalar alıp avucunuzun içinde sıkarak servis tabağına alın. Yeşilliklerle süsleyip servis yapın
AFİYET OLSUNNNNNNNN — Hacıusagı, Yozgat'da.

OMAÇ
Belki bazi yörelerde ismi farklidir ama bizim oralarda
Yerköy'de omac olarak bilinir ve mükemmel bir kahvalti cesidir
en cok kahvaltilarda yenir
kesinlikle deneyin tabi köy yufkasi bulabilirseniz

***** OMAC TARIFI YERKÖY'E ÖZEL TARIF *****
MALZEMELER:
* 3 tane köy yufkasi tandir yufkasi
* 3 tane yumurta
* 2 yemek kasigi tereyag
* Tuz
YAPILISI:
* Yufkalar aksamdan islatilir
* Tavaya tereyağ konur eritilir hafif yakilir
* Yumurtalar icine kirilir iyice pisirilir
* Yufkalar iyice didiklenip icine atilir
* Bir iki sefer ocakta cevrilip kenara alinir

Yine isterseniz yufkanin icine dürüm olarak yapilir
yada bu sekilde yenir afiyet olsun.

— OMAÇ ile birlikte,Hacıusagı, Yozgat'da.

KATMER NASIL YAPILIR TARİFİ
Malzemeler :
* Un,
* Bir küçük kase yoğurt,
* Ilık su,
* Toz kuru maya,
* Tuz,
* Margarin,
* Bir çay kaşığı sıvıyağ,
* Arzuya göre peynirli maydanozlu iç harç veya tahin

Yapılışı :
Toz kuru maya bir çay bardağında şekerli su ilavesiyle çözdürülüp kabartılır.Derince bir kapta unun ortası açılarak, yoğurt suyu, ılık su, tuz ve mayalı su katılır.
Yoğurt suyu yerine ayran tercih edilecekse, içerisine katılacak ılık su ayrana göre ayarlanır.Özleştirilen malzemelerden ekmek hamurundan biraz daha katı bir hamur elde edilir.Hamur üzeri nemli bezle örtülüp kabarmaya bırakılır.Dinlendirilen hamurdan yumruk büyüklüğünde bezeler kopartılır.Her beze oklava ile tabak büyüklüğünde açılır. Açılan hamurların üzeri margarin ile hafifçe yağlanır.Eğer katmerinizi iç malzemeli yapacaksanız, ekşimikli maydanozlu harç veya tahin hamurun üzerine güzelce yayılır. Bu hamur çok sıkı olmayacan bir rulo şeklinde sarılır.Rulo haline gelen hamur, gül böreği gibi yuvarlak dolanır.Gül böreği gibi dolanan hamurlar, oklava ile yeniden tabak büyüklüğünde açılır.Açılan hamurlar yağsız tavada arkalı önlü nar gibi pişirilir.Pişen hamurların üzerine hafifçe margarin gezdirir.Bir kasede tuzlu su yapılıp içerisine bir çay kaşığı sıvıyağ katılır.Bu yağlı su, pişen katmerlerin üzerine fırçayla sürülür. Afiyet Olsun..

— KATMER ile birlikte, Hacıusagı, Yozgat'ta.

MALZEMELER
2 yumurta
1 çay bardağı sıvı yağ
4/3 çay bardağı yoğurt
2 tatlı kaşığı sirke
1 tatlı kaşığı tuz
1 tatlı kaşığı kab.tozu
aldığı kadar un(baklavalık)
ÜZERİ İÇİN
2 su bardağı kızdırılmış sıvı yağ
ŞERBETİ
4 su bardağı şeker
5 su bardağı su
birkaç damla limon suyu
YAPILIŞI
hamur malzemeleri yoğrulur.10 dk. dinlendirilir
şerbet yapılır soğumaya bırakılır
dinlenmiş olan hamurdan istenilen büyüklükte bezeler yapılır
baklava inceliğinde veya az daha kalın şekilde açılır
bibirine paralel olarak üçe kesilir
kesik dilimler ortaya doğru büzüştürülür.tepsiye ortadan başlayarak gül böreği şeklinde sarılır.
bütün bezeler aynı işlemden geçer
son olarak kızdırılmış sıvı yağ gezdirilir.
önceden ısıtılmış fırında üstü kızarana kadar pişirilir.
piştikten sonra 5 dakika kadar bekletilir.şerbet soğuk olarak dökülür
AFİYET OLSUN

— SİNİ TATLISI ile birlikte, Hacıusagı, Yozgat'da.

YEMİŞEN: Türkiye' de taşlık yerlerdeki çalılıklar içinde yada ormanlarda kendiliğinden yetişir.

YEŞİL NOHUT: Nohutun fidan hali

YUFKA

Bizim oralarda^* köylerde veya şehrin köye benzer muhitlerinde kadınlar imece usülüyle bahse konu ekmeği yaparlar. ki eski zamanlarda fırın ekmeği almak, bulmak epey zor iş.bunun yanında geçim derdi hayatın yokuşlu teferruatında insanları tutumlu olmaya mecbur kılmış. doğu'da köylerde düşünülmüş tandır ekmeği veya bilimun diğer unlu gıdaların yapılışıyla aynı amacı taşır. kısacası aylık stoklamadır.

"yuka ekmek" denir bizim orda. anneler, ablalar toplaşır sabahın horoz ötmediği vaktinde işe koyulurlar.

yapılması için 5-6 civarı hamuru açan kadın bir tane de ocakçı lazımdır. akşamdan hazırlanmış hamuru kadınlar bir portakal büyüklüğünde top top yapar, önlerinde duran ekmek tahtası diye tabir edilen edevatın üstünde bildiğiniz yufka gibi açarlar. ocakçı yanan ateşin başında kan-ter içinde rulo gibi oklavaya sarılmış yufkayı saca serer. 90 lık çanak anten çapındaki sacın üstünü tamamıyla kaplayan yufka, ocakçının elindeki 1-1,5 metre uzunluğundaki yassı tahta çubuk ile sağlı sollu çevirmesiyle pişmeye başlar. pişmiş yufka, kenarları gözleme gibi yanık ve kabarık, orta kısmı pürüzsüz olur.sacdan alınarak hemen yanıbaşındaki büyük tepsiye istiflenir. bu döngü kadınların dedikodusu eşliğinde güneşin tam tepeye geldiği vakte kadar sürüp gider.

bu hummalı çalışmanın sonucunda kadınlar acıkmıştır, yorulmuştur. artık bir köşede otururup ev sahibesinden hizmet beklerler. bu sırada küçük ergen kızlar ortada fır döner, okuldan dönen veletler "acıktık anneaaaaa" diye kafa sikertirler.

veletlerin favorisi "yağlı ballı"dır. bu nasıl olur? yufkadan epey bir kalın aynı zamanda küçük çapta hamur açılarak içine şeker ve tereyağı katılır, sonra mektuba benzer veya daha değişik biçimlerde katlanarak saca sürülür. ortaya leziz hamur işi çıkar.

leydiler "vay ekmeğime hatce gelmedi, vay şu gelmedi bu gelmedi" diye bir köşede kaynatırken ev sahibesi telaşla yemekleri hazırlamaktadır. peki bu yemekler nedir?

bazlama: yağlı ballı gibi açılır ama katlanmada saca yapıştırlır. piştiği vakit sıcak sıcak arasına tere yağı sürülerek yenilmesi ayrıca bir zevktir. eğer pişmiş bazlamaın arasına çökelekli iç konursa buna sıkma denir. ben pek sevmem ama müptelası çoktur. otantik ticari müesseselerde bulabilirisniz.

kömbe: bu enfes harika yemeği kesinlikle ancak bugün tadabilirsiniz. eğer kömbe nedir görmemişseniz kesinlikle damak tadınızın bir tarafı eksik diyebilirim. hatta stv hem gezen hem abur cubur domuz gibi yiyen "maceracı" programını sunan şahıs bu yemeği lezzet listesinde en tepeye koymuştu. neyse konuyu dağıtmayalım.. kömbe baklava tepsisinden daha büyükçe bir siniye yufkalar açılıp araya duruma göre etli iç, duruma göre ıspanak veya benzer sebzeli içi katılmak suretiyle kat kat yapılarak hazırlanır. yapılış itibariyle baklavaya benzer fakat malzemeleri tabiki farklıdır. bu yemeğin kendine özgü yönü şudur ki: odun közde ilginç bir yöntemle pişirilmesi..lezzeti burada saklıdır.
yufka ekmek pişirmek için yakılan sacın üstüne aynı biçimde ikinci bir sac bulunur. tepsi bir şekilde (her nasıl konuyorsa orayı unuttum işte) iki sacın arasına yerleştirlir, saclar görünmeyecek biçimde her tarafı irili ufaklı közlerle örtülür. altlı üstlü, sağlı sollu ısı tepsinin her tarafına yayılır. kıvamını bulana kadar pişirilir. halbuki fırınlarda pişirilen kömbelerde ısı sadece üstten yayılır..

közleme:bu da bildiğiniz patlıcan, biber vb.. sebzelerin közlenerek sofrayı zenginleştirme olayıdır. fazla açıklamaya gerek yok sanırım.

tüm bu zorlu ve meşşakatli sürecin sonunda istiflenen ekmekler üstü özenle örtülerek evin temiz ve nemden uzak bir köşesine yerleştirilir. yemek vaktinde örtü açılır, içinden bir adet, duruma göre 3-5 adet çıkarılır sofra üzerine serilir. çıtır çıtır olmuş ekmeklerin üzerine su serpiştirilir, bekletilir. bir müddet sonra ekmek yumuşar, dürülür ve "kadınlar, bizim kadınlarımız"ın tabiriyle "pammık" gibi olur. mideye hazır hale gelmiştir. hadi afiyet şeker olsun efendim.(Alıntı)

TESTİ KEBABI

MALZEMESİ
- 1 adet testi
- 3 kilo kuşbaşı et
- 1 kilo domates
- 300 gram sarımsak
- 200 gram sivri biber
- 200 gram tereyağı
- Karabiber, tuz

YAPILIŞI:
Doğranmış domates, sivri biber ve sarımsak kuşbaşı ete katılarak ezmeden iyice karıştırılır. Yeterince tuz ilave edilir.

Testi içi iyice yıkandıktan sonra karıştırılan malzeme testinin içerisine doldurulur. En üste tereyağı konulur. Testinin ağzı hamur ile kapatılır ve ortası hafif açılır. Genellikle açık havada odun veya meşe kömürü yakılmış bir ateşte pişirilir. 2 saate yakın bir zamanda pişen yemeği ilk defa yapanlara meşe kömürüyle yapmaları tavsiye edilir. Piştikten sonra testi kırılarak yemek testinin içinden servis yapılır.

YUFKA ÜSTÜ BULGUR PİLAVI:

Mercimekli pilav, patatesli pilav vb. Tepsi veya sini Yayılmış yufka ekmek üstüne pilav dökülerek servis yapılır.

SOKU TAŞI

Soku , içinde tokmakla bulgur, yarma, döğme veya kuru biber dövülen büyükçe taştan oyulmuş bir gereçtir. Sokunun bir adı da dibektir. Pirinci kabuğundan ayırmak veya bulguru dövmek için kullanılan dibeklere dink de denir.

Eskiden aile, konu komşu, mahalleli, köy sakinleri sokudan ortaklaşa faydalanırlardı. Bulgur veya benzeri şeyler dövüleceği zaman kadınlar ve gençler imece usulü çalışırlardı. Kadınlı erkekli, bir kişi veya iki kişi karşılıklı, dövülecek nesneyi sokuda sırayla tokmaklardı. Bir kişide sokunun başında durup, dökülenleri sokunun içine atardı. Hem tokmak vuranlar ve hem de sokunun başında taşan nesneleri sokuya atanın eline tokmak değmesin diye çok dikkatli davranırlardı.

Sokuda kurutulmuş acı ve tatlı kuru biberler (kurutmuş isot) dövülerek toz ve pul biber de elde edilirdi.

Soku başında dedikodular yapılır, türküler söylenirdi. Oğlan anaları, gelin adaylarını bazen soku başında hamaratlı kızlardan seçerdi.

Her tür gıda ürünlerinin marketlerde, bakkallarda satılmaya başlanmasıyla soku ve bulgur, döğme, kuru biber dövme işi de günlük yaşantımızdan çıktı.

Malzemeler

BULAMA ÇORBASI

Malzemeler:
3 bardak süzme yoğurt
1 Su bardağı Nohut
2 Su bardağı Yarma
2 bir çay bardağı Un
4 Yumurta
1 çay bardağı sıvıyağı
2 yemek kaşığı Tereyağı
1 yemek kaşığı Nane

Yapılışı

Yapılışı:
3 su bardağı süzme yoğurdun içine 4 yumurta kırılır. Bir çay bardağı sıvıyağ bir bardak un hepsi sulandırılıyor. Üzerine 3 litre su konuluyor, bir su bardağı önceden haşlanmış nohut, iki su bardağı önceden haşlanmış yarma büyük bir tencerede orta ateşte kaynayana kadar karıştırılır. ( hiç durmadan karışacak eğer ara verilirse kesilirmiş) kaynamaya başladıktan sonra 10-15 dakika daha orta ateşte tutulur. Üzerine 2 yemek kaşığı tereyağı bir yemek kaşığı kuru nane kızdırılarak dökülür. Bu şekilde de 3 -4 dakika kaynar kapatılır.